«Όνειρο μέσα σ’ Όνειρο»

aek365.gr

Σαν σήμερα πριν 160 χρόνια ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε «έφυγε» σε ηλικία, μόλις, 40 ετών. Το έργο του, όμως, είχε σημαντική επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία και αποτέλεσε θεμέλιο λίθο για την εξέλιξη σύγχρονων ειδών, όπως η αστυνομική λογοτεχνία ή οι ιστορίες τρόμου και φαντασίας.

Η ζωή του

Ο Έντγκαρ Πόε γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου του 1809 στη Βοστόνη. Από την ηλικία των 2 ετών, και μέσα σε τρεις μέρες(!!), ο μικρός Πόε έμεινε ορφανός και από τους δύο γονείς του. Ο πατέρας του, Ντέηβιντ Πόε, εγκατέλειψε την οικογένεια του τον Ιούλιο του 1811 ενώ πέθανε πέντε μήνες αργότερα, στις 11 Δεκεμβρίου και η μητέρα του, Ελίζαμπεθ Άρνολντ Χόπκινς, υπέφερε από φυματίωση και πέθανε στις 8 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Ύστερα και από το θάνατο της μητέρας του, έζησε στο σπίτι του επιτυχημένου εμπόρου καπνού, Τζον Άλλαν( από εκεί πήρε και το μεσαίο του όνομα), περνώντας τα παιδικά του χρόνια στην πόλη Ρίτσμοντ, της Βιρτζίνια.

Το 1815, όμως, η οικογένεια αναγκάστηκε να μετακομίσει, αρχικά, στην Σκοτία και ύστερα στην Αγγλία, όπου και έμειναν συνολικά 5 χρόνια. Το 1826, αφού επέστρεψε στο Ρίτσμοντ, γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, όπου παρέμεινε μόνο για ένα χρόνο. Οι…συνήθειες που απέκτησε κατά τη διάρκεια της φοίτησης του(χαρτοπαιξία κυρίως) δεν άρεσαν καθόλου στον πατριό του, κάτι που τους οδηγούσαν σε καθημερινές συγκρούσεις ενώ ο Πόε έφθασε να χρωστάει…παντού. Πιθανότητα για λόγους οικονομικής επιβίωσης, το 1827, κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό, εγκαταλείποντας το σπίτι των Άλλαν, ενώ στην αίτηση κατάταξής του, δήλωσε ψευδή όνομα και ηλικία (Έντγκαρ Α. Πέρι και 22 ενώ ήταν 18, αντίστοιχα). Την ίδια χρονιά , δημοσίευσε και το πρώτο του βιβλίο, μια ποιητική συλλογή με τον τίτλο Ταμερλάνος και άλλα Ποιήματα.

Το 1829, ακολούθησε και η έκδοση του δεύτερου ποιητικού βιβλίου του Al Aaraaf, ενώ ταυτόχρονα έκανε αίτηση εγγραφής στην στρατιωτική ακαδημία του Ουέστ Πόιντ, με την υποστήριξη αυτή τη φορά του πατριού του, αφού αποκαταστήσανε τη μεταξύ του σχέση. Εκεί, ήρθε, για πρώτη φορά, σε επαφή με το έργο των ρομαντικών ποιητών, όμως τα οικονομικά χρέη, εξακολουθούσαν να τον κυνηγούν. Παραμέλησε σκόπιμα τα καθήκοντά του, κάτι που τον οδήγησε στη απόλυση από την ακαδημία. Μετά από αυτό, ο Πόε μετακόμισε στη Βαλτιμόρη, όπου έζησε με την θεία του Μαρία Κλεμ και την πρώτη του ξαδέλφη, Βιρτζίνια Ελίζα Κλεμ. Για να μπορεί να τα «βγάζει πέρα» οικονομικά , ξεκίνησε να γράφει πεζά κείμενα, τα οποία τα προόριζε για λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Έτσι, το 1833, πήρε βραβείο για το διήγημά του Μήνυμα στο μπουκάλι, και εξασφάλισε μπορούμε να πούμε, μια…πρώτη αναγνώριση στην τοπική λογοτεχνική κοινότητα.

Το 1835 άρχισε να εργάζεται ως συντάκτης στην εφημερίδα Southern Literary Messenger , στο Ρίτσμοντ, ενώ την ίδια περίοδο, παντρεύτηκε την δεκατριάχρονη(!!!)ξαδέρφη του, η οποία στο πιστοποιητικό του γάμου τους, αναφερόταν, ψευδώς πως ήταν είκοσι ενός ετών.

Το 1838 εκδόθηκε η δίτομη συλλογή έργων του Tales of the Grotesque and Arabesque (Ιστορίες του Γκροτέσκου και του Αραβουργήματος), η οποία από τους κριτικούς, σήμερα, θεωρείται ορόσημο για την αμερικανική λογοτεχνία.

Το 1842, δεν αποτελεί καλή χρονιά για τον Πόε, καθώς η γυναίκα του παρουσίασε τα πρώτα σημάδια φυματίωσης και ο ίδιος , υπό το βάρος της ασθένειάς της, έγινε…αλκοολικός. Το 1845 εκδόθηκε το ποίημά του Το Κοράκι, ένα από τα πιο γνωστά έργα του, το οποίο του απέφερε την απόλυτη αναγνώριση. Αν βέβαια εκείνη την περίοδο υπήρχαν νόμοι για τα πνευματικά δικαιώματα, τότε ο Πόε θα είχε αποκομίσει σοβαρά κέρδη, καθώς το συγκεκριμένο ποίημα ανατυπώθηκε σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά.

Τον Ιανουάριο του 1847, τελικά η σύζυγός του , Βιρτζίνια πέθανε και τον επόμενο χρόνο, ο Πόε αρραβωνιάστηκε την ποιήτρια Σάρα Έλεν Ουίτμαν. Ο επικείμενος γάμος δεν πραγματοποιήθηκε λόγω των προβλημάτων του Πόε με το ποτό και σύμφωνα με την αλληλογραφία του, εκείνης της περιόδου, είναι γνωστό, ότι επιχείρησε να αυτοκτονήσει, από υπερβολική δόση λάβδανου. Τελικά, αρραβωνιάστηκε , αυτή τη φορά, την Σάρα Ελμίρα Ρόυστερ και όρισαν ως ημερομηνία γάμου, την 17η Οκτωβρίου του 1847. Τους πρόλαβε, όμως, ο θάνατός του…

Το τέλος του…ένα μυστήριο

Στης 18 Σεπτεμβρίου 1849, ο Πόε, ανακαλύφθηκε από έναν περαστικό, σε παραληρηματική κατάσταση στους δρόμους της Βαλτιμόρης και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Τελικά, πέθανε στις 7 Οκτωβρίου. Καθώς δεν κατάφερε κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του να συνέλθει επαρκώς, ο ίδιος δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει πώς είχε οδηγηθεί στην κατάσταση του. Όταν βρέθηκε, φορούσε ρούχα που πιστεύεται ότι δεν του ανήκαν ενώ επανειλημμένα πρόφερε το όνομα Ρέυνολντς. Σύμφωνα με επιστολή του Δρ. John J. Moran που εξέτασε τον Πόε στο νοσοκομείο, προς την θεία του, οι τελευταίες του λέξεις ήταν «Lord help my poor soul» («Κύριε βοήθησε την φτωχή ψυχή μου»).

Τα πραγματικά αίτια του θανάτου του, ωστόσο, παραμένουν μυστήριο ως σήμερα, καθώς ποτέ δεν βρέθηκε ένα επίσημο πιστοποιητικό θανάτου. Ο Δρ. J. E. Snodgrass, ο οποίος ήταν φίλος του Πόε και βρέθηκε μαζί του στις τελευταίες του ημέρες, βεβαίωνε πως ο θάνατός του ήταν αποτέλεσμα αλκοολισμού.. Αντίθετα, ο Δρ. John Moran, θεωρούσε πως ο θάνατός του δεν σχετιζόταν με χρήση κάποιου είδους τοξικής ουσίας. Τόσο τα γραπτά του Snodgrass όσο και του Moran, με θέμα τις τελευταίες ημέρες ζωής του Πόε, περιέχουν σημαντικές αντιφάσεις, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται, γενικά, με δυσπιστία από τους μελετητές και βιογράφους του συγγραφέα. Μια ποικιλία άλλων θεωριών του θανάτου του, έχει προταθεί επίσης, μεταξύ αυτών είναι σύφιλη, επιληψία, δηλητηρίαση, δολοφονία ή λύσσα , περιπτώσες, όμως που δεν επιβεβαιώνονται μέχρι σήμερα από επίσημα ιατρικά έγγραφα ή αναφορές.


Ο «ανώνυμος» επισκέπτης

Η ταφή του έγινε στις 8 ή 9 Οκτωβρίου στη Βαλτιμόρη, όπου αποτελεί ένα ιδιαίτερο αξιοθέατο της περιοχής και το μυστήριο το παρακολούθησαν, μόλις, δέκα άτομα. Από το 1949, χρονιά που συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από το θάνατο του Πόε, κάποιος «ανώνυμος» επισκέπτης έρχεται στον τάφο του στις 19 Ιανουαρίου(ημέρα των γενεθλίων του), αφήνοντας τρία κόκκινα τριαντάφυλλα και ένα μπουκάλι κονιάκ στη μνήμη του.

200 χρόνια συμπληρώνονται από τη γέννησή του φέτος

Το 2009 αποτελεί , όπως όλα δείχνουν πολύ καλύτερη χρονιά για τον Πόε, απ’ ότι…το 1849. Με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου συγγραφέα και ποιητή την ερχόμενη Κυριακή θα πραγματοποιηθεί νέα τελετή της κηδείας του , με το βεληνεκές το οποίο αρμόζει σε μια προσωπικότητα, όπως αυτός. Θαυμαστές του απ’ όλο τον κόσμο πρόκειται να παραβρεθούν, ενώ διάσημοι ηθοποιοί θα διαβάσουν κείμενα, τα οποία έχουν γράψει σημαντικοί λογοτέχνες, εκθειάζοντας τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε.

«Θα ακολουθήσουμε την κατάλληλη εθιμοτυπία για τις κηδείες. Θέλουμε να το καταστήσουμε όσο το δυνατόν ρεαλιστικότερο» τόνισε χαρακτηριστικά ο Jeff Jerome, έφορος του «Μουσείου του Πόε».


Επιλεγμένα έργα του


Ποιήματα

• (1827) Tamerlane (Ταμερλάνος)
• (1829) Al Aaraaf (Αλ Ααραάφ)
• (1845) The Raven (To Κοράκι)
• (1847) Ulalume (Ουλαλούμ)
• (1848) Eureka (Εύρηκα) - πεζό ποίημα
• (1849) A Dream within a dream( Όνειρο μέσα σ’όνειρο)

Διηγήματα, πεζά

• (1833) MS. Found in a Bottle (Χειρόγραφο σ' ένα μπουκάλι)
• (1838) Ligeia (Λιγεία)
• (1839) The Fall of the House of Usher (Η Πτώση του Οίκου των Άσερ)
• (1839) William Wilson
• (1839) The Conversation of Eiros and Charmion (Ο Διάλογος Ανάμεσα στην Ειράδα και τη Χάρμιον)
• (1842) The Masque of the Red Death (Η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου)
• (1842) The Pit and the Pendulum (Το Πηγάδι και το Εκκρεμές)
• (1843) The Gold Bug (Ο Χρυσός Σκαραβαίος)
• (1843) The Black Cat (Ο Μαύρος Γάτος)
• (1845) Some Words with a Mummy (Μερικές κουβέντες με μια μούμια ή Κουβεντιάζοντας με μια μούμια)
• (1845) The System of Doctor Tarr and Professor Fether (Το Σύστημα του Δόκτωρα Πίσσα και του Καθηγητή Φτερά)
• (1846) The Cask of Amontillado (Το Βαρέλι του Αμοντιλάδο)
• (1838) The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket (Η Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πυμ)
• (1841) The Murders in the Rue Morgue (Οι Δολοφονίες της Οδού Νεκροτομίου)
• (1844) The Purloined Letter (Το Κλεμμένο Γράμμα)
• (1850) A Descent into the Maelstrom (Η ρουφήχτρα του Μαελστρόμ ή Στη Δίνη του Μάελστρομ)

Πραγματείες, δοκίμια

• (1846) The Philosophy of Composition (Η Φιλοσοφία της Σύνθεσης)
• (1848) Eureka (Εύρηκα)

Θεατρικά

• (1835) Politian


Όνειρο μέσα σ’ όνειρο ( μετάφραση: Κώστας Ουράνης)

Το υστερνό μου φίλημα στο μέτωπο σου πάρε
και άφησε με, αγάπη μου, δυο λόγια να σου πω
Αλήθεια λές σαν όνειρο πως διάβηκε η ζωή μου
χωρίς κανένα ατέλειωτο και ξέμακρο σκοπό.

Μα αν η ελπίδα πέταξε σε μέρα ή σε νύχτα
εκεί με σκέπασε βουνό της δυστυχιάς μεγάλο
σου φαίνεται πως έχασα το πιο λίγο καλή μου
αφου η ζωή είναι όνειρο κρυμμένο μέσα σ' άλλο.

Στέκομαι σ' άγρια ακρογυαλιά που δέρνει το κύμα
κι άμμους χρυσούς στα χέρια μου σφιχτά σφιχτά κρατάω
τι λίγοι και πως χάνονται απ' τα κλειστά μου χέρια
ενώ εγώ σε δάκρυα ολόπικρα ξεσπάω.

Θεέ μου, είναι αδύνατο να σώσω μόνο έναν
από το κύμα που κυλά με θόρυβο μεγάλο;
Είναι όλα όσα βλέπουμε σ' αυτόν εδώ τον κόσμο
ένα όνειρο ατέλειωτο κρυμμένο μέσα σ' άλλο;